Oprócz tradycyjnych walorów kulinarnych, aktualne badania naukowe skłaniają do ponownego rozważenia znaczenia winogron w zdrowej i zbilansowanej diecie.
Winogrona zawierają naturalne związki, takie jak witamina C, beta-karoten i polifenole, które przyczyniają się do utrzymania struktur i funkcji oka
Winogrona są znane od starożytności ze względu na swoją kluczową rolę w żywieniu i kulturze, zwłaszcza w produkcji wina. Jednak w ostatnich dziesięcioleciach badania biomedyczne pogłębiły wiedzę na temat ich aktywnych składników, dzięki czemu winogrona stały się punktem odniesienia w żywieniu funkcjonalnym i profilaktyce chorób.
Jak winogrona pomagają chronić wzrok
Potencjał winogron w zakresie zachowania zdrowia wzroku wynika z obecności przeciwutleniaczy i witamin o udowodnionym działaniu na różne struktury oka.
Mechanizmy przeciwutleniające i ochrona struktur oka
Według Amerykańskiej Akademii Okulistyki winogrona, zwłaszcza odmiany białe i czerwone, zawierają witaminę C, kwercetynę i szereg polifenoli, które chronią błonę oka przed skutkami starzenia się i wpływem środowiska.
Związki te utrzymują integralność tętnic odżywiających oczy, poprawiając ukrwienie i ułatwiając dostarczanie tlenu i składników odżywczych do tkanek wzrokowych. Zmniejszenie stresu oksydacyjnego, jak wyjaśniają te instytucje, ogranicza powstawanie produktów zaawansowanej glikacji (AGEs), które są związane z zwyrodnieniem siatkówki.
W badaniach laboratoryjnych i na modelach zwierzęcych wykazano, że dieta wzbogacona winogronami skutecznie chroni siatkówkę przed uszkodzeniami spowodowanymi stresem oksydacyjnym.
W publikacji Medical News Today opisano, w jaki sposób winogrona przewyższają nawet izolowany luteinę pod względem ochrony przeciwutleniającej siatkówki i przyczyniają się do zachowania pigmentu plamki żółtej, który ma fundamentalne znaczenie dla ostrości widzenia i ochrony przed światłem niebieskim.
Winogrona dostarczają błonnika pokarmowego, co czyni je zdrową alternatywą dla osób pragnących poprawić trawienie i pracę jelit
Bioaktywne związki i ich potwierdzone działanie dietetyczne
Przegląd opublikowany w czasopiśmie Food Production, Processing and Nutrition wskazuje, że spożywanie winogron i ich pochodnych (sok, rodzynki, nasiona) zmniejsza markery stresu oksydacyjnego i poprawia parametry naczyniowe wpływające na zdrowie wzroku, szczególnie w populacjach narażonych na czynniki ryzyka, takie jak wiek, cukrzyca lub choroby zapalne oczu.
Inne korzyści zdrowotne winogron
Dzięki zawartości naturalnych cukrów, takich jak glukoza i fruktoza, winogrona stanowią szybkie źródło energii, szczególnie cenione podczas aktywności fizycznej
Wachlarz pozytywnych skutków spożywania winogron jest szeroki i obejmuje wiele układów fizjologicznych, co potwierdzają badania laboratoryjne, badania na zwierzętach, badania populacyjne i badania kliniczne.
Zdrowie układu sercowo-naczyniowego: zmniejszenie ryzyka i mechanizmy
Polifenole obecne w winogronach, takie jak resweratrol i proantocyjanidyny, wykazały korzystny wpływ na ciśnienie krwi, funkcję śródbłonka i profil lipidowy.
W kilku badaniach opublikowanych w czasopismach „Food Production, Processing and Nutrition” oraz „Revista Foods” regularne podawanie ekstraktów z nasion winogron lub soku z winogron przyczyniło się do obniżenia ciśnienia tętniczego skurczowego i rozkurczowego, poprawiło elastyczność naczyń i zmniejszyło utlenianie lipoprotein LDL, które odgrywa kluczową rolę w rozwoju miażdżycy.
W swoim składzie winogrona zawierają naturalne związki, takie jak polifenole, antocyjany i resweratrol, obecne głównie w skórce i nasionach
Wskazano wiele mechanizmów biologicznych: zwiększona produkcja tlenku azotu (środek rozszerzający naczynia krwionośne), poprawa profilu lipidowego (obniżenie LDL, podwyższenie HDL), modulacja stanu zapalnego i zmniejszenie agregacji płytek krwi.
Badania kliniczne zrecenzowane przez Revista Foods wskazują, że spożywanie 400 mg dziennie ekstraktu proantocianidyn z pestek winogron przez 12 tygodni obniża ciśnienie krwi u osób z nadciśnieniem, a dodatkowe efekty związane są z niepaleniem tytoniu i dietą niskokaloryczną.
W gastronomii winogrona dodają słodyczy i świeżości, będąc podstawowym składnikiem deserów, sałatek, przystawek i dań pikantnych
Na przykład badania in vivo na myszach karmionych proszkiem z pestek i skórki winogron wykazały zmniejszenie objętości guza nawet o 93,9% oraz działanie zapobiegające rozwojowi nowotworu. Inni autorzy, cytowani w Revista Foods, analizowali, w jaki sposób ekstrakty z winogron blokowały oporność na chemioterapię w komórkach białaczkowych i jelita grubego, wzmacniając działanie konwencjonalnych leków.
Działanie neuroprotekcyjne i zdrowie mózgu
Według badań opublikowanych w czasopiśmie The American Journal of Clinical Nutrition, spożywanie winogron wiąże się z zapobieganiem uszkodzeniom oksydacyjnym w układach neuronowych, zmniejszeniem apoptozy oraz zachowaniem pamięci i funkcji poznawczych w modelach choroby Alzheimera i Parkinsona.
Dlaczego witamina A jest ważna dla wzroku
Witamina A odgrywa istotną rolę w procesie widzenia, zwłaszcza w warunkach słabego oświetlenia oraz w utrzymaniu struktury siatkówki i powierzchni oka.
Witamina A, głównie w postaci 11-cis-retinalu, uczestniczy w tworzeniu pigmentów wzrokowych komórek fotoreceptorowych siatkówki (rodopsyna w pręcikach, iodopsyna w czopkach), umożliwiając przekształcanie fotonów światła w impulsy elektryczne, które są podstawą widzenia.
Niedobór witaminy A, jak wskazuje International Journal of Molecular Sciences, powoduje nieprawidłową regenerację rodopsyny, co prowadzi do ślepoty nocnej, a następnie uszkodzenia rogówki i nabłonka wzrokowego, z ryzykiem nieodwracalnej utraty wzroku w przypadku przedłużającego się niedoboru.
Produkty spożywcze zawierające witaminę A
Dieta dostarcza witaminę A w dwóch głównych postaciach:
1. Retinol i estry retinylowe: występują głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak wątroba (zwłaszcza wołowa i rybna), żółtko jaja, pełne mleko i niektóre rodzaje tłustych ryb.
Wątroba wołowa jest najbardziej skoncentrowanym źródłem tej witaminy, ale należy ją spożywać z umiarem, aby uniknąć zatrucia.
Witamina A jest niezbędna do kluczowych funkcji organizmu, takich jak wzrok i zdrowie skóry, i można ją uzyskać zarówno ze źródeł zwierzęcych, jak i z żółtka jaja
2. Karotenoidy prowitamina A: cząsteczki prekursorowe przekształcane po spożyciu w aktywną witaminę A. Beta-karoten i inne karotenoidy występują w dużych ilościach w:
- Marchew, bataty i dynia (pomarańczowe)
- Szpinak, brokuły, boćwina (ciemnozielone)
- Mango, melon i morela (kolorowe owoce)
- Chlorofil zawarty w zielonych warzywach może maskować pomarańczowy kolor beta-karotenu.
Marchew jest znana z wysokiej zawartości beta-karotenu, roślinnego prekursora witaminy A