Wychowanie to podróż pełna odkryć, niespodzianek, ale także wielu pytań. Jako matki i ojcowie zawsze zwracamy uwagę na każdy gest, słowo lub zachowanie naszych dzieci, próbując zinterpretować, czego potrzebują lub jak się czują. Czasami jednak pewne cechy lub postawy, które dla wielu mogą pozostać niezauważalne, skrywają coś głębszego: wyjątkowy potencjał, który jeśli nie zostanie dostrzeżony na czas, może pozostać ograniczony. W tym kontekście wysokie zdolności pozostają nieznanym obszarem dla wielu rodzin, mimo że coraz więcej mówi się o potrzebie identyfikowania i towarzyszenia tym dzieciom.
W Hiszpanii dane wskazują, że istnieje duża liczba dzieci o wysokich zdolnościach, które nie zostały zidentyfikowane. W rzeczywistości, według ostatniego Krajowego Raportu na temat Edukacji Dzieci Uzdolnionych z 2024 r., zaledwie 0,62% dzieci zostało oficjalnie uznanych za takie. Liczba ta ujawnia niepokojącą rzeczywistość: tysiące dzieci o niezwykłych talentach przechodzi przez system edukacji, nie otrzymując uwagi ani zasobów niezbędnych do pełnego rozwoju. Wczesne wykrycie sygnałów jest kluczowe, a my pomożemy Ci je rozpoznać.
Jakie są cechy dzieci o wysokich zdolnościach?
Wysokie zdolności to nie tylko „bycie bardzo inteligentnym”. Jest to zespół umiejętności poznawczych, emocjonalnych i twórczych, które u każdego dziecka przejawiają się w bardzo różny sposób. Niektóre dzieci wyróżniają się logicznym myśleniem, inne językiem, sztuką, muzyką lub myśleniem abstrakcyjnym. Ważne jest, aby zrozumieć, że nie ma jednego profilu, ale wiele sposobów bycia „genialnym”.
Pojęcie to obejmuje dzieci o wysokim ilorazie inteligencji, ale także te, które mają szczególne talenty lub wyjątkową kreatywność. Ponadto dzieci te mają zazwyczaj szczególny sposób postrzegania świata, są bardzo ciekawe świata i mają niewyczerpaną energię umysłową.
Chociaż tylko specjalista może potwierdzić, czy dziecko ma wysokie zdolności, przeprowadzając specjalne badania, istnieją pewne zachowania, które mogą wzbudzić pewne podejrzenia.
Wyraźna wrażliwość emocjonalna
Jedną z pierwszych cech, które wiele rodzin dostrzega u dzieci o wysokich zdolnościach, jest znacznie większa wrażliwość emocjonalna niż zwykle. Te małe dzieci nie tylko odczuwają emocje intensywniej, ale także są głęboko poruszane sytuacjami, które innym dzieciom mogą umknąć. Emocje są u nich przeżywane intensywnie i w złożony sposób, co może powodować frustrację, niepokój lub dyskomfort społeczny, jeśli nie znajdą środowiska, w którym mogą swobodnie wyrażać siebie.
Zainteresowanie kwestiami egzystencjalnymi i abstrakcyjnymi
Czy Twoje dziecko zaskoczyło Cię kiedyś pytaniami o śmierć, sens życia lub sprawiedliwość? Nie jest to tak rzadkie, jak się wydaje. Wiele dzieci uzdolnionych już od najmłodszych lat wykazuje zainteresowanie kwestiami filozoficznymi, moralnymi lub uniwersalnymi. Podczas gdy inne dzieci w ich wieku skupiają się na zabawie lub rutynowych czynnościach szkolnych, one mogą spędzać czas na rozmyślaniach o tym, co dzieje się na świecie lub w ich wnętrzu.
Ciekawość, która wydaje się nie mieć końca
Nieograniczona ciekawość to kolejny klasyczny objaw. Te dzieci nie zadowalają się prostymi odpowiedziami. Chcą wiedzieć, jak działają różne rzeczy, dlaczego się dzieją i jak są ze sobą powiązane. Mogą spędzać godziny na czytaniu, badaniu lub zadawaniu pytań. Najciekawsze jest to, że oprócz zadawania pytań, aktywnie poszukują odpowiedzi samodzielnie.
W niektórych przypadkach przekłada się to na bardzo zaawansowane jak na swój wiek słownictwo lub fascynację nietypowymi tematami: astronomią, starożytną historią, anatomią, a nawet programowaniem. Ich chęć do nauki nie ma granic, a jeśli nie zapewni się im odpowiedniej stymulacji, mogą się łatwo znudzić.
Umiejętność rozwiązywania złożonych problemów
Bardzo charakterystyczną cechą jest kontrast między ich zdolnością do rozwiązywania złożonych problemów a pewnymi trudnościami w czynnościach typowych dla ich wieku. Na przykład mogą rozumieć bardzo zaawansowane pojęcia matematyczne, ale nie umieją zawiązać butów lub nie mają dobrej motoryki małej. Ta rozbieżność między różnymi obszarami rozwoju może powodować frustrację zarówno u dziecka, jak i u jego rodziców oraz nauczycieli.
Co robić?
Jeśli zauważyłeś u swojego dziecka kilka z tych cech, następnym krokiem jest skonsultowanie się ze specjalistą: psychologiem dziecięcym, neuropsychologiem lub pedagogiem. W Hiszpanii szkoły publiczne mają obowiązek przeprowadzać badania uczniów, u których podejrzewa się wysokie zdolności, ale można również skorzystać z prywatnych ośrodków, które oferują bardziej spersonalizowane i szybsze badania.
Wczesna identyfikacja ma kluczowe znaczenie. Pozwala dostosować edukację dziecka, zapewnić mu stymulujące środowisko, zapobiec problemom emocjonalnym i sprzyjać jego wszechstronnemu rozwojowi. Pozostawienie tej kwestii bez działania może prowadzić do demotywacji w szkole, frustracji, a nawet izolacji społecznej.
Dzieci o wysokich zdolnościach nie potrzebują „więcej zadań domowych” ani elitarnej edukacji. To, czego naprawdę potrzebują, to zrozumienie, wsparcie emocjonalne, elastyczność edukacyjna i realne możliwości rozwoju we własnym tempie. Uznanie ich talentów nie oznacza przypisywania im etykietki, ale otwarcie drzwi do bardziej zrównoważonego i szczęśliwego rozwoju.